Mae canwr-gyfansoddwr yn ei arddegau sydd ag un o’r amodau prinnaf yn y byd wedi ymuno â’r heddlu i lansio cerdyn mynediad i bobl anabl.
Mae Gracie Mellalieu ysbrydoledig, 18, yn hyrwyddo’r cynllun arloesol sy’n cael ei ddadorchuddio yng Ngogledd Cymru ddiwedd y mis gan y fenter gymdeithasol PIWS (Cymraeg i borffor) a sefydlwyd i ymgyrchu i wella mynediad i blant a phobl ifanc ag anableddau mewn gwahanol leoliadau.
Heddlu Gogledd Cymru yw’r heddlu cyntaf yn y DU i fabwysiadu’r cerdyn, er bod gan eraill yng Nghymru a Lloegr ddiddordeb hefyd mewn arwyddo.
Mae’r cerdyn dwyieithog yn cynnwys hyd at naw symbol sy’n crynhoi gofynion mynediad y person anabl, gyda phob un yn seiliedig ar eu hawliau o dan y Ddeddf Cydraddoldeb.
Mae’n hysbysu lleoliadau yn “gyflym ac yn synhwyrol” am yr addasiadau rhesymol sydd eu hangen ar y person anabl fel nad oes rhaid iddynt fanylu’n hir ar eu gofynion mynediad.
Mae Gracie, sy’n byw ym Mynydd Isa, ger Yr Wyddgrug, yn un o ddim ond 3,000 o bobl ar draws y byd sydd â syndrom Morquio.
Mae’n gyflwr lle nad yw’r corff yn cynhyrchu digon o ensymau i dorri i lawr deunyddiau na all y corff eu defnyddio ac mae’n effeithio ar bopeth gan gynnwys ei symudedd.
Mae hi’n cael trwyth wythnosol o ensym o waith dyn a thros y blynyddoedd mae wedi cael 11 llawdriniaeth i ddelio ag amrywiaeth o faterion, gan gynnwys sythu ei thracea.
Er gwaethaf y cyfan, mae gan Gracie bersonoliaeth fywiog a gwên heintus, fuddugol.
Pan nad yw’n astudio’r cyfryngau creadigol ar gampws Coleg Cambria yng Nghei Connah, mae’r ferch dalentog yn ei harddegau yn ysgrifennu caneuon pop ac eisoes wedi rhyddhau dwy sengl, Breath of Fresh Air ac On Hold.
Cafodd Gracie ei recriwtio’n wreiddiol fel Llysgennad Mynediad gan PIWS i leoliadau “profi’r ffordd” i wneud yn siŵr eu bod yn gallu diwallu anghenion pobl ag anableddau.
Meddai: “Rwyf wedi dod ar draws cryn dipyn o broblemau gyda mynediad dros y blynyddoedd, rwyf hyd yn oed wedi cael trafferth agor drysau toiledau anabl oherwydd eu bod yn rhy drwm. Mae’n fy ngyrru’n wallgof. Pam?
“Rwy’n falch iawn fy mod yn Llysgennad Mynediad, ac o’r diwedd gallaf wneud defnydd da o’m deallusrwydd a’m profiad byw.
“Rwy’n teimlo fy mod yn gwneud gwahaniaeth wrth newid agweddau pobl – mae’n rhoi gwir ymdeimlad o bwrpas i mi ac mae’r ffaith ei bod yn rôl â thâl yn wych.
“Mae’r Cerdyn Mynediad yn gam mawr arall ymlaen oherwydd mae’n syniad hynod o syml ac effeithiol. Drwy ddangos y cerdyn bydd rhywun yn gallu eich helpu i wneud yr hyn yr hoffech ei wneud.”
Sefydlwyd PIWS gan yr arbenigwr digwyddiadau a marchnata Davina Carey-Evans, mam i dri o blant a dreuliodd flynyddoedd yn chwilio am atyniadau hamdden addas i ymweld â nhw gyda’i mab, Benjamin, sydd bellach yn 30 oed, sydd ag awtistiaeth ac anabledd dysgu.
Meddai: “Rwy’n ddiolchgar iawn i Gracie am gytuno i fod yn ferch boster ar gyfer y Cerdyn Mynediad newydd, ac mae’n rym natur ac yn ysbrydoliaeth i ni i gyd.
“Datblygwyd y cerdyn gan Nimbus Disability yn Derby fel arf cyfathrebu sy’n cefnogi pobl anabl i ddangos beth yw eu namau fel y gall lleoliadau ymateb yn briodol.
“Mae gan bob cerdyn rif aelodaeth ac mae wedi’i ffurfweddu fel ei fod yn darparu mynediad sy’n bodloni anghenion penodol deiliad unigol y cerdyn.
“Mae’r heddlu’n mynd i fod yn lansio system golau glas cwbl newydd ar y cerdyn fel bod holl ddefnyddwyr ar draws Gogledd Cymru yn mynd i gael eu gwahodd i glicio i gadarnhau eu bod yn hapus iddynt gael mynediad at ddata personol, gan gynnwys pwy yw eu cydymaith dibynadwy.
“Er enghraifft, os oedd yna rywun mewn gorsaf drenau a’u bod nhw’n aros am drên sydd wedi’i oedi os ydych chi’n rhywun ag awtistiaeth neu anabledd dysgu efallai nad ydych chi’n deall pam mae’r trên hwnnw wedi’i ganslo ac yn methu ymdopi â’r rhwystredigaeth.
“Mewn sefyllfaoedd fel hyn, gall cyswllt corfforol waethygu pethau, gan fod y person eisoes yn profi gorlwytho synhwyraidd, a gall cyffwrdd waethygu ei drallod.
“Ymateb llawer mwy niweidiol fyddai eu gosod yng nghefn car heddlu a mynd â nhw i orsaf, gan mai ymateb i’w hamgylchedd uniongyrchol yn unig yw eu hymateb, nid ymddygiad troseddol.”
Ar ôl y peilot gyda Heddlu Gogledd Cymru, y nod yw ei gyflwyno ar draws Gogledd Cymru gyda chefnogaeth Llysgenhadon Mynediad PIWS fel Gracie.
Mae’r Prif Arolygydd Rob Rands yn gefnogwr hirdymor i’r hyn y mae PIWS yn ei wneud i wella mynediad i bobl ag anableddau.
Dywedodd: “Mae cysyniad y Cerdyn Mynediad yn rhywbeth y dylem ni fel heddlu a gwasanaeth heddlu ehangach yn ei gyfanrwydd yng Nghymru a Lloegr ei gofleidio 100 y cant .
“Mae’n gwneud synnwyr perffaith y dylech allu cerdded i mewn i unrhyw le, cyflwyno’ch anghenion hygyrchedd, a chael addasiadau rhesymol wedi’u gwneud yn unol â hynny.
“Rwy’n falch iawn mai Heddlu Gogledd Cymru yw’r heddlu cyntaf yn y DU i fabwysiadu’r Cardiau Mynediad.Wedi dweud hynny mae’n syniad synnwyr cyffredin y dylem i gyd ei gymryd i ystyriaeth.
“Ers yn rhy hir, rydym wedi ymateb i bawb yn yr un modd ond mae hyn yn cyfeirio ac yn cefnogi’r camau priodol fel y gall swyddogion wella eu hymateb fel ei fod yn parchu gwahanol anghenion pobl.”
Darparwyd cyllid i lansio’r cynllun Llysgenhadon Mynediad gan North Wales Together, prosiect gan Lywodraeth Cymru i drawsnewid bywydau pobl ifanc ag anableddau.
Dywedodd Swyddog Cynllunio a Datblygu’r mudiad, Sioned Williams: “Mae’n fenter newydd wych ac rwy’n gefnogol iawn, yn enwedig oherwydd fy mod yn rhiant i berson ifanc ag anabledd dysgu.
“Mae’n bwysig ein bod ni’n cofio mai nhw yw’r arbenigwyr, eu bod nhw’n mynd i lefydd i weld a ydyn nhw’n hygyrch.
“Mae’n braf iawn bod Heddlu Gogledd Cymru yn cefnogi’r fenter hon ac yn dangos y ffordd ymlaen i bawb arall.”
Roedd yn deimlad a gadarnhawyd gan Gomisiynydd Heddlu a Throsedd Gogledd Cymru Andy Dunbobbin a ddarparodd arian tuag at hyrwyddo’r Cerdyn Mynediad dwyieithog sydd ar fin cael ei lansio.
Dywedodd: “Roeddwn yn falch iawn o allu cefnogi’r cynllun oherwydd ei fod yn ymwneud â dod â phobl ynghyd ac yn pwysleisio gwerthoedd Heddlu Gogledd Cymru.
“Mae’n ymwneud ag ymateb yn wahanol i wahanol anghenion pobl – mae angen i ni drin pawb fel unigolion fel ein bod yn chwalu rhwystrau.”
