Dyletswydd i wneud addasiadau rhesymol ar gyfer pobl anabl Ffynhonnell: Cyngor ar Bopeth
Rhaid i unigolion neu sefydliadau fel cyflogwyr, siopau, awdurdodau lleol, ac ysgolion gymryd camau cadarnhaol i gael gwared ar y rhwystrau a wynebwch oherwydd eich anabledd. Mae hyn er mwyn sicrhau eich bod yn derbyn yr un gwasanaethau, cyn belled ag y bo modd, â rhywun nad yw’n anabl. Mae Deddf Cydraddoldeb 2010 yn galw hyn yn ddyletswydd i wneud addasiadau rhesymol .
Darllenwch y dudalen hon i ddarganfod mwy am y ddyletswydd i wneud addasiadau rhesymol.
Beth a olygir gan y ddyletswydd i wneud addasiadau rhesymol?
Dywed Deddf Cydraddoldeb 2010 y dylai newidiadau neu addasiadau sicrhau y gallwch gael mynediad at y pethau canlynol os ydych yn anabl:
- addysg
- cyflogaeth – gofynnwch i’ch cyflogwr am addasiadau
- tai – gofynnwch am addasiadau yn eich cartref
- nwyddau a gwasanaethau fel siopau, banciau, sinemâu, ysbytai, swyddfeydd y cyngor, canolfannau hamdden
- cymdeithasau a chlybiau preifat fel y Sgowtiaid a’r Geidiaid, clybiau golff preifat a chlybiau gweithwyr.
A ddylai fod yn rhaid i chi dalu am yr addasiadau?
Mae’r Ddeddf Cydraddoldeb yn dweud na ddylech fyth dalu am yr addasiadau.
Beth mae rhesymol yn ei olygu?
Dim ond os yw’n rhesymol gwneud hynny y mae angen gwneud addasiadau. Mae’r hyn sy’n beth rhesymol i ofyn amdano yn dibynnu ar bethau fel:
- eich anabledd
- pa mor ymarferol yw’r newidiadau?
- pe bai’r newid y gofynnwch amdano yn goresgyn yr anfantais rydych chi a phobl anabl eraill yn ei brofi
- maint y sefydliad
- cyllid ac adnoddau ar gael
- y gost o wneud y newidiadau
- os oes unrhyw newidiadau eisoes wedi bod .
Beth sy’n rhaid i bobl neu sefydliadau ei wneud?
Mae yna dri pheth gwahanol y gall fod yn rhaid i bobl neu sefydliadau eu gwneud i’w gwneud hi’n haws i chi gael mynediad neu wneud rhywbeth.
Newidiwch y ffordd mae pethau’n cael eu gwneud
Efallai y bydd gan unigolion neu sefydliadau ffordd arbennig o wneud pethau sy’n ei gwneud yn anoddach i chi gael mynediad at rywbeth neu wneud rhywbeth. Gallai hyn fod yn bolisi ffurfiol neu anffurfiol, yn rheol, neu’n arferiad. Gallai hefyd fod yn benderfyniad unwaith ac am byth. Mae’r Ddeddf Cydraddoldeb yn galw hyn yn ddarpariaeth, yn faen prawf, neu’n arfer.
Dylai’r sefydliad newid y pethau hyn os ydynt yn rhwystr i chi oni bai ei bod yn afresymol gwneud hynny.
Enghraifft
Mae gan eich prifysgol bolisi o ganiatáu i fyfyrwyr barcio mewn meysydd parcio penodol i fyfyrwyr yn unig. Mae gennych nam symudedd sy’n golygu bod angen i chi allu parcio’n agos at leoliad eich dosbarthiadau. Nid yw hyn bob amser yn bosibl gan fod y meysydd parcio dynodedig wedi’u lleoli ar un ochr yn unig i’r campws. Mae caniatáu i chi barcio mewn mannau parcio dynodedig ar bob un o’r campws yn debygol o fod yn addasiad rhesymol i’w polisi parcio er mwyn i chi allu mynychu’ch dosbarthiadau.
Newid nodwedd ffisegol
Weithiau gall nodwedd ffisegol o adeilad neu safle arall ei gwneud yn fwy anodd i chi gael mynediad iddo neu ei ddefnyddio.
Dyma enghreifftiau o nodweddion ffisegol y gallai fod yn bosibl eu newid:
- grisiau a grisiau
- tramwyfeydd a llwybrau
- mynedfeydd ac allanfeydd
- drysau mewnol ac allanol
- toiledau
- arwyddion
- goleuo ac awyru
- maint yr eiddo.
Mae’r math o addasiadau yn cynnwys tynnu, newid, neu ddarparu ffordd o osgoi’r nodwedd ffisegol, lle mae’n rhesymol gwneud hynny.
Dyma enghreifftiau o addasiadau rhesymol:
- darparu rampiau a lifftiau grisiau
- gwneud drysau yn lletach
- gosod drysau awtomatig
- darparu mwy o oleuadau ac arwyddion cliriach.
Darparu cymhorthion neu wasanaethau ychwanegol
Weithiau efallai y bydd angen cymhorthion neu offer penodol arnoch i’ch helpu i gael mynediad at rywbeth neu i wneud rhywbeth. Neu efallai y bydd angen gwasanaethau ychwanegol arnoch. Mae’r Ddeddf Cydraddoldeb yn galw hyn cymhorthion ategol agwasanaethau.
Dyma enghreifftiau o gymhorthion a gwasanaethau ategol y gellid eu darparu i’ch helpu:
- dolen sain gludadwy i bobl â chymhorthion clyw
- dehonglwyr BSL
- darparu gwybodaeth mewn fformatau amgen, megis Braille neu gryno ddisgiau sain
- cymorth ychwanegol gan staff.
Enghraifft
Mae cyfreithiwr yn cynnig dod i gwrdd â chi yn eich cartref gan fod gennych agoraffobia difrifol ac yn ei chael yn anodd gadael eich cartref. Fel arfer, dim ond apwyntiadau yn y swyddfa y maent yn eu gwneud. Mae’r cyfreithiwr yn rhoi gwasanaeth ychwanegol i chi o dan ei ddyletswydd i ddarparu addasiadau rhesymol.
Pryd mae’n rhaid i bobl wneud y pethau hyn?
Mae’r Ddeddf Cydraddoldeb yn dweud bod dyletswydd i wneud addasiadau rhesymol os ydych chi’n cael eich rhoi dan anfantais sylweddol oherwydd eich anabledd o gymharu â phobl nad ydyn nhw’n anabl neu bobl nad ydyn nhw’n rhannu’ch anabledd.
Mae sylweddol yn golygu mwy na mân neu ddibwys.
Enghraifft
Rydych chi’n fyddar ac yn cael eich cyfweld yng ngorsaf yr heddlu. BSL yw eich iaith gyntaf ac mae angen cyfieithydd arnoch i gyfathrebu â’r heddwas gan nad yw’n gwybod BSL. Mae eich anabledd yn eich gosod dan anfantais sylweddol o gymharu â rhywun nad yw’n fyddar ac sy’n gallu cyfathrebu yn Saesneg. Dylai’r heddwas felly ddefnyddio dehonglydd BSL wrth eich cyfweld.
Beth sy’n digwydd os na fydd rhywun yn cydweithredu â’r ddyletswydd i wneud addasiadau rhesymol?
Os nad yw rhywun yn cydweithredu â’i ddyletswydd i wneud addasiadau rhesymol, mae’r Ddeddf Cydraddoldeb yn dweud ei fod yn wahaniaethu anghyfreithlon. Gallwch ofyn i’r person neu’r sefydliad wneud y newidiadau angenrheidiol. Os byddant yn gwrthod, gallwch wneud hawliad gwahaniaethu o dan y Ddeddf Cydraddoldeb.
Camau nesaf
- Beth sy’n cyfrif fel anabledd o dan y Ddeddf Cydraddoldeb?
- Gwahaniaethu oherwydd rhywbeth sy’n gysylltiedig â’ch anabledd
- Penderfynu beth i’w wneud ynghylch gwahaniaethu ar sail tai
- Penderfynu beth i’w wneud ynghylch gwahaniaethu yn y gwaith
Gwybodaeth ddefnyddiol arall
Gwasanaeth Cynghori a Chymorth Cydraddoldeb (EASS)
Os ydych wedi profi gwahaniaethu, gallwch gael help gan linell gymorth gwahaniaethu EASS.
Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol (EHRC)
Gallwch ddod o hyd i wybodaeth ddefnyddiol am wahaniaethu ar wefan y Comisiwn yn www.equalityhumanrights.com